Oι καλικάντζαροι αποτελούν ένα είδος πολύ έξυπνων πλασμάτων, που ζουν πλάι-πλάι με τους μάγους. Στη μαγική κοινότητα θεωρούνται πολύ κατώτερης ράτσας και, μάλιστα, επικρατεί η λανθασμένη εντύπωση ότι έχουν αποδεχτεί αυτό το καθεστώς. Στη πραγματικότητα, όμως, είναι ιδιαίτερα εύστροφοι και κάτι παραπάνω από ικανοί για να σταθούν αξιοπρεπώς δίπλα στους μάγους. Η ταπεινωτική αντιμετώπιση που δέχονται είναι ένα ακόμα αποδεικτικό στοιχείο της μεγάλης αδικίας που φωλιάζει στη μαγική κοινωνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Συντριβάνι των Μαγικών Αδελφών του Υπουργείου Μαγείας, το οποίο απεικονίζει, μεταξύ άλλων, ένα καλικάντζαρο να κοιτάζει εκστασιασμένο ένα ζευγάρι μάγων.
Οι καλικάντζαροι είναι κοντά και σκουρόχρωμα πλάσματα. Διαθέτουν πολύ μακριά δάχτυλα και πόδια, ενώ αρκετοί έχουν μυτερές γενειάδες. Ο Γκρίπχουκ, ένας από τους εκατοντάδες καλικάντζαρους που εργάζονται στη Γκρίνγκοτς, έχει φαλακρό κεφάλι και μυτερή μύτη και αυτιά. Ακόμη ένα χαρακτηριστικό τους είναι τα σκούρα και λοξά μάτια και η συχνή χρήση μυτερών καπέλων.
Κατά το πέρασμα της μαγικής ιστορίας, ξέσπασαν πολυάριθμες επαναστάσεις, στις οποίες οι καλικάντζαροι πάλεψαν εναντίον των διακρίσεων και των προκαταλήψεων που τους βάρυναν. Οι περισσότερες έλαβαν χώρα κατά τον 17ο αιώνα, αλλά, σύμφωνα με τον Ημερήσιο Προφήτη, υπάρχουν και σήμερα μικρές ανατρεπτικές ομάδες, πουν ασκούν μυστική δράση ενάντια στο Υπουργείο. Μια από τις πιο αιματηρές εξεγέρσεις καταγράφηκε το 1612 στο Χόγκσμιντ, το πανδοχείο του οποίου χρησιμοποιήθηκε σαν αρχηγείο των καλικάντζαρων.
Η οξυδέρκειά τους, τους βοήθησε να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τη σχέση τους με τους μάγους όλα αυτά τα χρόνια. Ναι μεν θωρούνται υποδεέστεροι στη μαγική κοινότητα, αλλά έχουν καθιερώσει τους εαυτούς τους ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι αυτής. Μέσω της Τράπεζας Γκρίνγκοτς, ελέγχουν σε συντριπτικό ποσοστό τη πορεία της μαγικής οικονομίας.
Πέρα από τις οικονομικές και διαχειριστικές τους δεξιότητες, οι καλικάντζαροι είναι και πολύ ικανοί μεταλλοτεχνίτες. Η αργυροχρυσοχοΐα τους είναι αξιοπρόσεχτα φημισμένη και καλοπληρωμένη. Η περιουσία του Σείριου Μπλακ περιείχε σημαντικό βαθμό πολύτιμων αντικειμένων κατασκευασμένων από καλικάντζαρους. Τέτοια αντικείμενα χρησιμοποιούνταν συχνά και ως δώρα, όπως το κράνος που είχε χαρίσει ο Χάγκριντ στους Γίγαντες για να τους καλοπιάσει. Οι καλικάντζαροι είναι υπεύθυνοι και για το κόψιμο των Μαστιγίων, τα Δρεπανιών και τις Γαλέρων στη Γκρίνγκοτς. Κάθε νόμισμα περιλαμβάνει έναν αύξοντα αριθμό, που συμβολίζει τη ταυτότητα του καλικάντζαρου που το έκοψε.